Przed pierwszą wizytą u psychoterapeuty 11 wskazówek

Podjęta decyzja o rozpoczęciu psychoterapii dla wielu pacjentów jest bardzo stresująca i wywołuje pewnego rodzaju niepokój powiązany z niepewnością. Szczególny rodzaj lęku pojawia się przed pierwszym spotkaniem, przed którym wyobraźnia niemal wymyka się spod kontroli. Nic dziwnego, przecież nie wiemy czego można się spodziewać.

W niniejszym wpisie przedstawię kilka wskazówek i przykładów, które pozwolą na zdementowanie niektórych wyobrażeń powstających przed pierwszą wizytą i tym samym przyczynią się, mam nadzieję, do zmniejszenia niepokoju i niepewności.

1) Kiedy już usiądziesz na fotelu naprzeciwko terapeuty i zaczniesz mówić, poczujesz ogromną ulgę, której nie czułeś/aś od dawna. Ulgę, która jest tak daleka od niepokoju jaki odczuwałeś/aś w związku z wyobrażeniami przed rozpoczęciem terapii.

Większość ludzi doświadcza dużej ulgi zaczynając mówić o swoim problemie, kiedy zaczyna wyrażać swoje emocje, które gromadziły się od wielu dni, tygodni a czasami miesięcy a nawet lat. Jest to niezwykłe doświadczenie, ale prawdziwe i trwałe korzyści przychodzą dopiero w dalszym procesie intensywnej współpracy z terapeutą.

2) Niekiedy po zakończeniu pierwszego spotkania możesz poczuć się gorzej.

Niestety pierwsze spotkania mają to do siebie, że pacjent mówi o wielu trudnych i bolesnych sprawach, pojawia się wiele przykrych emocji oraz myśli. Są one jakby wydobyte i pozostawione do drugiego spotkania. Warto być przygotowanym na taką ewentualność i nie zniechęcać się do następnego spotkania, gdzie najprawdopodobniej zajmiecie się pojedynczą trudnością/emocją/sytuacją.

3) Przed pierwszym spotkaniem warto zrobić krótkie notatki dotyczące najważniejszych rzeczy/problemów, które chcesz przedstawić na pierwszym spotkaniu.

Dzięki temu będziesz miał/a pewność, że powiesz o wszystkim o czym chciałaś/eś i zmniejszy się twoje napięcie związane z tym, że możesz o czymś ważnym zapomnieć. Dodatkowo zapisując te informacje będziesz w stanie spojrzeć nieco z boku na swoje trudności i dookreślić co jest dla ciebie najważniejsze.

4) Większość, choć nie wszyscy terapeuci poproszą cię na pierwszym spotkaniu o podanie wstępnej informacji na temat tego co chcesz osiągnąć dzięki psychoterapii, jakie problemy rozwiązać, z jakimi emocjami sobie poradzić.

Warto przed pierwszym spotkaniem zastanowić się na tymi pytaniami. Dzięki temu poczujecie się pewniej na pierwszym spotkaniu i będziecie mieli swój zarys oczekiwań wobec podejmowanej psychoterapii.

5) Może się zdarzyć, że już na pierwszym spotkaniu znajdzie się miejsce na tak zwany wywiad, który zazwyczaj jest przeprowadzany na pierwszych spotkaniach. Nie ma się czego obawiać, to tylko kilka pytań, które psychoterapeuta musi zadać, żeby móc rozpocząć proces terapeutyczny.

Pytania te zazwyczaj dotyczą podstawowych informacji o tobie (wiek, wykształcenie, związek, rodzeństwo, rodzice itd.) oraz o ewentualnych chorobach w przeszłości, dolegliwościach somatycznych. Warto odpowiadać zgodnie z rzeczywistością, szczególnie w przypadku ostatnich pytań wymienionych powyżej, ponieważ może się zdarzyć, że bezpośredni wpływ na twój obecny stan mają dolegliwości somatyczne i wymagana jest konsultacja lub współpraca z innym specjalistą.

6) Nie obawiaj się, że terapeuta będzie wyciągał z ciebie informacje lub wymuszał odpowiedzi na pytania, na które nie chcesz odpowiedzieć. 

W większości przypadków terapeuci towarzyszą swojemu pacjentowi idąc w kierunku, w którym pacjent odczuwa potrzebę wyruszyć lub pokazują inne możliwe wyjścia. Jeśli pacjent nie jest gotowy rozpoczynać jakiegoś tematu, terapeuta nie zmusza go do tego i szanuje jego decyzję. Jeśli pacjent nie chce odpowiedzieć na jakieś pytanie, nie musi, terapeuta zaakceptuje jego decyzję.

7) Dość powszechnie spotykaną emocją, która pojawia się przed i na pierwszym spotkaniu jest wstyd lub skrępowanie. Niekiedy trudności przeżywane przez pacjentów ocierają się lub są bezpośrednio związane z bardzo intymnymi lub wstydliwymi obszarami. 

Jest do zupełnie normalne odczucie, ale warto pamiętać, że wszystko co zostanie powiedziane na sesji jest objęte tajemnicą. Czasami jest trudno mówić o takich sprawach na początku, zupełnie obcej osobie. Warto wtedy zakomunikować to terapeucie i wrócić do tematu lub go bardziej rozwinąć w momencie kiedy wasza relacja będzie wystarczająco silna.

8) Nie bój się zadawać pytań terapeucie. Pierwsze spotkanie jest doskonałym momentem żeby zadać nurtujące pytania. 

Jeśli poczujesz, że czegoś nie rozumiesz lub potrzebujesz dodatkowych informacji, po prostu  zapytaj. Zadawanie pytań nie jest wyłącznym atrybutem terapeuty. Im więcej wiemy tym mniej sobie musimy wyobrażać i tym samym nasz irracjonalny niepokój zmniejsza się. Jeśli jeszcze terapeuta nie podzielił się z nami jak może wyglądać proces psychoterapii w prezentowanym przez niego podejściu, pierwsze spotkania są do tego idealnym momentem.

9) Niepokój przed ujawnianiem informacji jest zupełnie naturalnym elementem pierwszego spotkania z obcą osobą. Należy jednak pamiętać, że nie jest to zwyczajne spotkanie. Jest to spotkanie w celu pomocy/leczenia.

Tak samo jak lekarza obowiązuje tajemnica lekarska, psychologa/psychoterapeutę obowiązuje tajemnica zawodowa, która bardzo jasno określa zasady poufności.

10) Nie twórz wyobrażenia o całej psychoterapii na podstawie pierwszych spotkań.

Są to bowiem tak zwane konsultacje, na których terapeuta orientuje się w twoich trudnościach i opracowuje wstępny plan działania. Na pierwsze spotkania składa się również tak zwany wywiad, o którym wspominałem wyżej. Zazwyczaj terapeuci informują, o tym początkowym etapie oraz o momencie rozpoczęcia właściwej współpracy, który rozpoczyna się najczęściej wspólnym ustaleniem zasad.

11) Istnieje również prawdopodobieństwo, że rozpoczęcie przez ciebie psychoterapii w tym momencie nie będzie możliwe lub nie jest możliwe w wybranej przez ciebie formie, czy u wybranego psychoterapeuty.

Pierwsze spotkania, tak jak już pisałem, mają na celu wstępną orientację w sytuacji pacjenta. Na ich podstawie może się jednak okazać, że pierwszym krokiem, który musisz wykonać jest np. konsultacja z innym specjalistą (np. neurologiem), który musi wykluczyć podłoże somatyczne twoich dolegliwości. Może się również zdarzyć, że określony terapeuta nie specjalizuje się w tym z czym przychodzisz do niego. Powinien wtedy zaproponować ci innego specjalistę, który będzie w stanie ci pomóc (np. nie każdy psychoterapeuta jest psychoterapeutą uzależnień). Może się również zdarzyć, że terapeuta zaproponuje ci inną formę psychoterapii np. grupowej, która jego zdaniem przyniesie więcej korzyści niż indywidualna. Należy jednak pamiętać, że tego typu sugestie są wysuwane wyłącznie dla dobra pacjenta.